کد مطلب:68921 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:227

منطقه ی غدیرخم در مسیر سیلابهایی واقع شده كه پس از عبور از غدیر به جحفه می رسد و سپس تا دریای سرخ ادامه پیدا می كند و سیلهای سالیانه را به دریا می ریزد. چنین مسیرهایی را به زبان عربی «وادی» می گویند.

[صفحه 214]

بنابراین در توصیف جغرافیایی غدیر می توانیم بگوئیم: وادی جحفه مسیر سیلی است كه به دریا می ریزد. در این مسیر آبگیری طبیعی بوجود آمده كه پس از عبور سیل، آبهای باقیمانده در آن جمع می شوند، و به چنین گودالها و آبگیرهایی در عرب «غدیر» می گویند. در مناطق مختلف غدیرهای زیادی در مسیر سیلها وجود دارد كه با نامگذاری از یكدیگر شناخته می شوند. این غدیر هم برای شناخته شدن از غدیرهای دیگر بنام «خم» نامگذاری شده است.

نام غدیر خم در طول چهارده قرن تغییر نیافته و در كتابهای جغرافیایی و تاریخی و لغت مربوط به قرون مختلف همین نام را برای این مكان معین می بینیم كه موقعیت دقیق آن را هم تعیین كرده اند و فواصل آن را از چهار جهت به صراحت گفته اند. در این باره به كتابهای زیر مراجعه شود:

معجم ما استعجم: ج 2 ص 510 و 492 و 368. لسان العرب: ماده ی خمم و غدر. معجم البلدان: ج 2 ص 389 و 350، ج 3 ص 159، ج 4 ص 188، ج 6 ماده غدیر. معجم معالم الحجاز: ج 1 ص 156. تاج العروس: ماده خمم، غدر. النهایة (ابن اثیر): ماده خم. الروض المعطار: ص 156. وفاء الوفاء: ج 2 ص 298. صفة جزیرة العرب: ص 259.

با توجه به اینكه یك منطقه جغرافیایی را به مناسبتهای مختلف با نامهای متفاوت یاد می كنند، لذا غدیرخم هم در تاریخ با نامهای مناطقی كه از نظر جغرافیایی از آن حساب می شود نام برده شده است. در مواردی بعنوان «جحفه» از آن یاد شده، بدان جهت كه غدیر خم در وادی جحفه قرار دارد. در مواردی «خرّار» گفته شده كه نام مسیر سیل از غدیر تا جحفه است كه سیل را به آنجا می ریزد. در مواردی با نام «غُرَبة» یاد می شود و این بمناسبت همجواری غدیر با این منطقه است و هر دو در یك وادی قرار دارند.

با توجه به اینكه موقعیت غدیر و جحفه بصورت از شرق به غرب در مسیر سیل است و هر چه به سمت دریا پیش می رود مسیر سیل وسیع تر می شود و كسانی كه در صدد تعیین فاصله ی جحفه تا غدیر بوده اند از زاویه های مختلفی مسافت را اندازه

[صفحه 215]

گرفته اند، لذا فاصله ی آن تا جحفه را گاهی سه مایل و گاهی دو مایل تعیین كرده اند.

از سوی دیگر شرایط جغرافیایی منطقه در طول تاریخ تغییراتی داشته است، بخصوص آنكه در مسیر سیل بوده و شكل آن براحتی تغییر می یابد. بهمین جهت در توصیف غدیر خم جنبه های حیاتی و طبیعی از زمان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله تا كنون تغییراتی داشته اند كه به شرح زیر است:

- در نزدیك آبگیر (غدیر) چشمه ی آبی است كه پس از جاری شدن به سمت غدیر آمده و در آن می ریخته است. این چشمه گاهی كم آب یا خشك می شده و گاهی در اثر عوامل طبیعی مسیرش از غدیر عوض می شده و به سمت دیگری می رفته است.

- در اطراف چشمه درختانی سرسبز و انبوه رشد كرده و محل زیبایی را ایجاد كرده بوده است. گاهی در اثر سیلابها این درختان از بین می رفته و یا در سالهایی كه آب چشمه كم بوده یا خشك شده درختان نیز سرسبزی خود را از دست داده یا خشكیده اند.

- كنار آبگیر نیز درختان صحرایی كهنسالی بوده كه پیامبر صلی اللَّه علیه و آله در سایه ی آنها سخنرانی فرموده است. این درختان نیز در اثر عمر زیاد خشكیده و سیل نیز در از بین رفتن آنها مؤثر بوده است.

- خود آبگیر نیز از نظر عمق و عرض و طول در سالیان متمادی كه سیل از روی آن عبور كرده تغییرات زیادی بخود دیده، ولی محل ا صلی آن تغییری نكرده است و در طول تاریخ تا امروز بعنوان غدیرخم محلی معروف بوده است.

صفحه 214، 215.